نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• حجت خزیمه نژاد ¹
• حنیف کازرونی ²
• حامد حسنلو ³
• رامیار علی رمایی ⁴

¹ دانشگاه فردوسی مشهد

² دانشگاه عالی دفاع ملی

³ دانشگاه تهران

⁴ دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

ﺑﻪﻃﻮر ﺣﺘﻢ اﻃﻼع دﻗﯿﻖ و علمی از ﻣﻘﻮﻟﻪ ﺑﺤﺮان و تهدیدات آب، ﺑﻪ درک ﺑﻬﺘﺮ از آن و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی ﺻﺤﯿﺢ ﺟﻬﺖ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ آن ﮐﻤﮏ ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد. به طورکلی عوامل عمده تهدید آب در حوضه­های آبریز درجه دو کشور که در مقاله حاضر به آنها پرداخته شده است شامل آلودگی، تغییر اقلیم و خشکسالی، رشد جمعیت، کاهش سطح سفره­های آب زیرزمینی و بیابان­زایی می­باشد. با استفاده از تحلیل رابطه­ای خاکستری به عنوان یک روش تصمیم­گیری چندمعیاره، حوضه­های آبریز درجه دو کشور بر اساس شدت عوامل پنجگانه تهدید آب رتبه­بندی شدند. با توجه به اینکه در تحلیل خاکستری بایستی تمامی شاخص­ها به صورت کمی باشند از این رو نیاز است برای هر یک از شاخص­ها، مقادیر مربوطه کمی­سازی گردد. سپس با توجه به نتایج کمی­سازی، زیرحوضه­های آبریز درجه دو کشور با روش تحلیل رابطه­ای خاکستری رتبه بندی می­شوند که براساس این رتبه­بندی حوضه آبریز دریاچه نمک با رتبه 792/0 بحرانی­ترین حوضه آبریز در کل کشور بر مبنای شدت بحران پنج عامل تهدید بررسی شده در مقاله حاضر می­باشد. قابل ذکر است رتبه عددی بین صفر و یک بوده و هر چه به یک نزدیکتر باشد مطلوب‌تر است. همچنین حوضه­های مهارلو و قره­قوم به ترتیب با رتبه­های 739/0 و 727/0 در اولویت­های بعدی قرار گرفته­اند. سایر حوضه­ها نیز به ترتیب اولویت­بندی دق پترگان-نمکزار خواف، کویر مرکزی، حله، جراحی، کرخه، گاوخونی، ارومیه، کویر­های درانجیر و ساغند، سیاه کوه، مند، کل، اترک، کارون، هامون ماشکیل، ابرقو، کویر لوت، هامون جازموریان، مرزی غرب، بلوچستان، ارس، هامون هیرمند، گرگان رود، سفید رودبزرگ، بندرعباس، تالش، هزار و بین سفیدرود و هراز می­باشند.

کلیدواژه‌ها

• روش تحلیل خاکستری
• تهدیدات آب
• حوضه‌های آبریز فرعی
• اولویت بندی حوضه ها

عنوان مقاله [English]

Prioritization of sub-basins based on severity of water threat factors by gray relation analysis method

نویسندگان [English]

• Hojjat Khozeymeh-Nezhad ¹
• hanif kazerooni ²
• hamed hasanlou ³
• ramyar Ali Ramaee ⁴

¹ Ferdowsi university of mashhad

² Supreme University of National Defence

³ University of Tehran

⁴ Tarbiat Modares University

چکیده [English]

A scientific and accurate understanding of the crisis and threats to water will help to better understand it and consequently proper planning to deal with it. In general, the major contributors to the water threat in the sub-basins of the country are pollution, climate change and drought, population growth, reduction of groundwater levels and desertification. Using gray relational analysis as a multi-criteria decision making method, the country's sub-basins were prioritized based on the severity of the five water threat factors. Since in gray analysis all indices should be quantitative, it is necessary to quantify the respective values for the each index.Then, according to the quantification results, the sub-basins of the country are prioritized by the gray relational analysis method, based on this prioritization of the Namk-lake sub-basin with 0.792 most critical sub-basin in the whole country based on the severity of the five studied threat factors in this paper.It should be noted that the rank is a number between 0 and 1 and the closer one is, the more intense the target. Maharloo and Karakum basins with 0.739 and 0.727 are in the next priorities respectively. Other basins are the Petargan, Dasht-e Kavir, Helle, Jarahi, Karkheh, Gavkhuni, Orumiyeh, Darangir playa, Siah Koh, Mend, Kol, Atrak, Karoon, Hamoun Mashkil, Abrogh-Sirjan, Kavir-e Lut, Hamoun Jazmourian, Marzi-Gharb, South Baluchistan, Aras, Hamoun Hirmand, Gorganroud-Gharehsou, Sefidrud, Bandar-Abbas, Talesh, Hazar, Between Hazar and Sefidrud.

کلیدواژه‌ها [English]

• Gray Relational Analysis Method
• Water Threats
• Sub-basins
• Prioritization of sub-basins