نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• نسار نصیری ¹
• علی اصغر بسالت پور ²

¹ فارغ التحصیل دکتری رشته مدیریت منابع‌آب دانشگاه صنعتی اصفهان، اصفهان، ایران.

² پژوهشگر ارشد مؤسسه مدیریت منابع inter3، برلین، آلمان

چکیده

مدیریت جامع موفق منابع آب سطحی و زیرزمینی، شناخت اجزای تأثیرگذار و مشخص کردن هم افزایی و مصالحه میان آن ها بسیار حائز اهمیت است و با استفاده از مفهوم هم بست امکان پذیر می شود. می توان عوامل تغییر دهنده شرایط هیدرولوژیکی را به عنوان اجزای اصلی در مفهوم هم بست در نظر گرفت. در حوضه آبریز زاینده رود، دسترسی به منابع آب، کاهش اثرات منفی خشکسالی، تأمین نیازهای کشاورزی، صنعت و شرب و نیاز زیست محیطی همواره چالش برانگیز بوده است. بنابراین هدف اصلی این پژوهش، بررسی جامع تأثیرپذیری متقابل عوامل مختلف در حوضه زاینده رود با معرفی شاخص هایی در بخش آب، انرژی، تغییر کاربری اراضی کشاورزی و نیاز زیست محیطی انتخاب شد که هر کدام از بخش ها، یکی از اجزای مفهوم هم بست هستند. با روش پیرسون رابطه متقابل اجزای هم بست مورد بررسی قرار گرفت. طبق نتایج، شاخص انرژی و آب به ترتیب از ذینفعان بزرگ منابع آب شناخته شدند و بالا ترین همبستگی میان شاخصِ تغییر کاربری اراضی و شاخصِ آب کشاورزی در حدود 0/78 بدست آمد. با توجه به مقدار پیرسون 0/46- در رابطه شاخص آب صنعتی و تغییر کاربری اراضی کشاورزی، مشخص شد که با افزایش یکی، دیگری به سبب کمبود منابع آب سطحی و زیرزمینی موجود، کاهش یافته است. مفهوم هم بست امکانِ شناخت جامع از منابع آب یک حوضه و تأثیر متقابل عوامل مختلف بر هم را فراهم می‌سازد، تا مدیران و سیاست گذاران منابع آب بتوانند برنامه های جامع مدیریتی خود را ارائه دهند.

کلیدواژه‌ها

• مدیریت جامع منابع آب سطحی و زیرزمینی
• مفهوم هم‌بست
• مصارف
• تالاب گاوخونی

موضوعات

• آبخوان وقنات

عنوان مقاله [English]

The approach of Water-Energy-Land use change-Environmental Nexus in Zayandeh-Roud Basin

نویسندگان [English]

• Nesar Nasiri ¹
• Ali Asghar Besalatpour ²

¹ Ph.D. Graduated in Water Resource Management, Civil Engineering Department, Isfahan University of Technology, Isfahan, Iran.

² Senior Researcher, Institute of Resource Management inter3, Berlin, Germany

چکیده [English]

Successful comprehensive and integrated management of water resources, recognizing the influential components, and specifying synergy and compromise between them is important and is possible by using the concept of Nexus. The factors that change the hydrological conditions can be considered the main components of the Nexus. In the Zayandeh-Rud River Basin, access to water sources, reducing the adverse effects of drought, and providing agriculture, industry, drinking, and environmental needs have always been challenging. Therefore, the main goal of this research was to comprehensively investigate the mutual influence of different factors in the Zayandeh-Rud basin by introducing indicators in the water, energy, agricultural land-use change and environmental needs, which are the components of the Nexus concept. The mutual relationship among the main components was investigated by Pearson's correlation method. According to the results, the energy and water index were recognized as the major beneficiaries of water resources, respectively, and the highest correlation between the land-use change index and the agricultural water index was obtained at about 0.78. According to Pearson's value of -0.46 in relation to the industrial water index and agricultural land-use change, it was found that with the increase of one of them, the other decreased due to the lack of water resources. The concept of Nexus provides the possibility of a comprehensive understanding of the water resources of a basin and the mutual influence of different factors on each other, so that managers and policymakers of water resources can present their comprehensive management plans.

کلیدواژه‌ها [English]

• Integrated management of surface and groundwater resources
• Nexus concept
• Water use
• Gavkhuni Wetland