نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• صمد مرادی ¹
• نصراله کلانتری ²
• طالب مرادی نژاد ³

¹ دانش‌آموخته دکتری دانشگاه شهید چمران اهواز و کارشناس شرکت آب منطقه ای فارس، شیراز، ایران.

² استاد، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.

³ دانشجوی دکتری، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.

چکیده

منطقه مورد تحقیق در پیرامون شهر یاسوج قرار گرفته ‌و جزء‌ حوضه آبریز کارون بزرگ به شمار می‌رود. هدف اصلی در این مطالعه بررسی خصوصیات ساختاری حاکم و تأثیر آن بر وضعیت آبدهی چشمه‌ها و کنترل جریان آب‌زیرزمینی در سنگ مخزن آنها می‌باشد. در این تحقیق با استفاده از داده‌های سنجش از دور، سیستم اطلاعات جغرافیایی، داده‌های مشاهده‌ای زمینی منابع آب و تحلیل داده های آبدهی چشمه های معرف با استفاده از منحنی فروکش آنها، رابطه عوامل ساختاری بر فراوانی و رژیم تخلیه منابع آب مورد بررسی قرار گرفت. در اولین گام مبادرت به تهیه نقشه‌ خطواره‌ها از تصاویر ماهواره‌ای و نقشه‌های زمین شناسی شد و سپس وابستگی موقعیت قرارگیری چشمه‌ها و رژیم تخلیه آن‌ها با این ساختارها مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد رخداد پدیده‌های ساختمانی نظیر چین خوردگی‌ها، گسل‌ها، درزه‌ها و شکستگی‌ها در نتیجه فعالیتهای تکتونیکی از یک سو و ریزش‌های جوی مناسب از سوی دیگر، شرایط مناسبی برای توسعه آبخوان‌های کارستی در منطقه ایجاد کرده است. ظهور چشمه‌های منطقه در راستای گسل‌ها نیز بیانگر اهمیت نقش ساختاری در منطقه می‌باشد. این گسل‌ها جهت‌های اصلی جریان آب درون حوضه کارستی را کنترل می‌کنند در حالیکه درزه‌ها و شکستگی‌های مرتبط با آنها در جهات فرعی جریان نقش دارند. تحلیل شکستگی های منطقه نشان داد که میانگین باز شدگی بیشتر از 20 میلیمتر و شیب سطح لایه بندی حدود 50 درجه نفوذ و انتقال آب را در حوضه آبریز چشمه ها تسهیل کرده است، همچنین تراکم بالای شکستگی‌ها در حوضه‌آبگیر چشمه‌ ها موجب آبدهی زیاد آن‌ها شده است.

کلیدواژه‌ها

• توسعه کارست
• جریان افشان
• جریان مجرایی
• چشمه خرانداز
• منحنی فروکش

موضوعات

• آبخوان وقنات

عنوان مقاله [English]

Investigating the impact of the crushing high Zagros on the flow regime of its representative springs (case study: Yasouj basin)

نویسندگان [English]

• Samad Moradi ¹
• Nasrullah Kalantari ²
• Taleb Moradinejad ³

¹ PhD Graduate of Shahid Chamran University of Ahvaz and Expert of Regional Water Company of Fars, Shiraz, Iran.

² Professor, Department of Geology, Faculty of Earth Sciences, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran.

³ PhD Student, Department of Geology, Faculty of Earth Sciences, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran.

چکیده [English]

The researched area is located around the city of Yasouj and is part of the Karun Bozorg basin. The main purpose of this study is to investigate the dominant structural characteristics and their effect on the discharge of springs and the control of underground water flow in their reservoir rocks. In this research, by using remote sensing data, GIS, ground observation data of water resources and analysis of discharge data using their recession curve, the relationship between structural factors on the frequency and discharge regime of representative springs was investigated. In the first step, a lineament map was prepared from satellite images and geological maps, and then the dependence of the location of the springs and their discharge regime with these structures was analyzed. The results showed that the occurrence of structural phenomena such as folds, faults, joints and fractures on the one hand and appropriate precipitation on the other hand, have created suitable conditions for the development of karst aquifers. The emergence of springs along the faults also shows the importance of the structural role in the region. These faults control the main directions of water flow in the karst basin, whereas the joints and fractures related to them play a role in the secondary directions of the flow. The analysis of fractures ishowed that the average opening of more than 20 mm and the slope of the bedding plane of about 50 degrees has facilitated the penetration and transfer of water in the catchment area of the springs

کلیدواژه‌ها [English]

• karst development
• diffuse flow
• conduit flow
• Kharandaz spring
• recession curve