نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمدحسین فکوریان ¹
• مصطفی نادری ²
• غلامرضا جودکی ³

¹ دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه مهندسی نقشه برداری، دانشکده مهندسی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران.

² استادیار، دانشکده علوم زمین، دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان، زنجان، ایران.

³ استادیار، گروه مهندسی نقشه برداری، دانشکده مهندسی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران.

چکیده

مشکلات آبی کشور خصوصاً در سال‌های اخیر، توجه بسیاری از محققین این حوضه را به خود جلب کرده است. نیاز به داشتن اطلاعات بروز بیلان منابع آبی برای مدیریت منابع آب، امری حیاتی محسوب می‌شود. این مقاله به بررسی آب‌های زیرزمینی در آبخوان آبرفتی آسپاس واقع در شمال استان فارس به مساحت 81/726 کیلومترمربع برای سال‌های آبی(1396-1381) پرداخته است. از این‌رو تغییرات سطح آب‌ زیرزمینی، با استفاده از محاسبه بیلان آبخوان آبرفتی به‌وسیله داده‌های هواشناسی و هیدرولوژی و هیدروژئولوژی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بیلان با تغییرات سطح آب واقعی آبخوان مقایسه گردید، که نشان داد نتایج بیلان همخوانی خوبی با تغییرات واقعی سطح آب دارد. بطوریکه کاهش حجم ذخیره آب زیرزمینی حدود 34/29 میلیون ‌مترمکعب در سال را نشان می‌دهند، که منجر به افت سطح آب زیرزمینی به اندازه 80 سانتی‌متر در سال شده است. همچنین با توجه به اینکه 78 درصد از مجموع مؤلفه‌های ورودی به آبخوان آبرفتی آسپاس، از طریق چاه‌های عمیق و نیمه‌عمیق موجود در آبخوان آبرفتی دشت آسپاس تخلیه می‌شود می‌توان به این نتیجه دست یافت که عامل اصلی افت سطح آب زیرزمینی، برداشت بیش از حد توان آبخوان از طریق چاه‌های موجود در آبخوان آبرفتی آسپاس بوده است. البته نمی‌توان خشک‌سالی‌های اخیر طی سال‌های آبی(1396-1392) را بی اثر دانست اما می‌توان اینگونه دریافت که عامل اصلی افت سطح آب زیرزمینی و کاهش حجم ذخیره آبخوان آبرفتی آسپاس برداشت‌های بی‌رویه از طریق چاه‌ها می‌باشد. پیشنهاد می‌شود جهت مدیریت بهتر از منابع آبی، برداشت از آب زیرزمینی کاهش یابد.

کلیدواژه‌ها

• آبخوان آبرفتی'
• افت سطح آب زیرزمینی'
• بیلان آب‌ زیرزمینی'
• خشک‌سالی'
• دشت آسپاس'
• '

موضوعات

• آبخوان وقنات

عنوان مقاله [English]

Assessment of groundwater budget in Aspas alluvial aquifer of Fars Province

نویسندگان [English]

• Mohammad Hosein Fakourian ¹
• Mostafa Naderi ²
• Gholamreza Joodaki ³

¹ MSc Student, Department of Surveying (Geomatics) Engineering, Faculty of Engineering, University of Zanjan, Zanjan, Iran.

² Assistant professor, Department of Earth Sciences, Institute for Advanced Studies in Basic Sciences (IASBS), Zanjan, Iran.

³ Assistant professor, Department of Earth Sciences, Institute for Advanced Studies in Basic Sciences (IASBS), Zanjan, Iran.

چکیده [English]

Water crisis in Iran, especially in recent years, highlights that quantifying the water budget is a vital information for management of water resources. Water budget in Aspas alluvial aquifer (728.81 km2) of northern Fars Province is evaluated during the observation period (2002-2017) based on climatic and hydrogeological data. Then calculated changes in annual aquifer storage using water budget approach are compared with corresponding values calculated using actual water table fluctuation, implying a good agreement. Water budget approach indicates that Aspas aquifer has experienced storage loss by 29.34 million cubic meters (MCM) per year during the observation period 2002-2017, resulting in mean annual water table declining by 0.82 cm per year. About 78% of the volume of groundwater inflow is abstracted again by deep and semi-deep wells. As a result, groundwater over-exploitation due to pumping wells is the main cause of water table drop in Aspas aquifer during the study period, however, droughts (for example in years 2013-2017) may intensify the water table declining and reducing groundwater storage. Groundwater abstraction rate, therefore, must be reduced to prevent further water table declining in Aspas aquifer. Strategies such as reduced cultivated area, increased irrigation efficiency and cultivating low water requirement crops can decrease groundwater abstraction rate.

کلیدواژه‌ها [English]

• Alluvial aquifer'
• Aspas Plain'
• Aquifer unit hydrograph'
• Drought'
• Groundwater budget'
• '