نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• فرزانه گویا ¹
• حسین خزیمه‌نژاد ²
• مصطفی یعقوب‌زاده ²
• مهدی امیرآبادی‌زاده ³

¹ دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه علوم و مهندسی آب، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

² دانشیار گروه علوم و مهندسی آب، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

³ استادیار، گروه علوم و مهندسی آب، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

چکیده

 
تغییر در دما و بارندگی اثرات زیادی بر کمیت و کیفیت منابع آب به خصوص مناطق خشک مانند ایران دارد. در این پژوهش به بررسی اثرات تغییر اقلیم بر دبی قنات‌های شاخص شهرستان خوسف شامل سه قنات گیو، ماژان و وحدآباد پرداخته شد. بدین منظور ابتدا دمای کمینه و بیشینه و بارش در دو دوره آتی نزدیک (۲۰۶۰-۲۰۳۰) و دور (۲۱۰۰-۲۰۷۰) با استفاده از مدل تغییر اقلیم CANESM2 و دو سناریو انتشار ۵/۴RCP و ۵/۸ RCPبرآورد گردید. سپس این داده‌ها توسط دو مدل LARS-WG و SDSM ریزمقیاس شده و با هم مقایسه گردید. با استفاده از داده‌های بارش برای دوره آتی، دبی 4 قنات مورد مطالعه برای دوره‌های آتی برآورد گردید. نتایج نشان داد، دمای کمینه و بیشینه در سناریوی 5/8RCP نسبت به 5/4RCP در نتایج هر دو روش ریزمقیاس و برای هر دو دوره آتی بیشتر خواهد شد. بارش نیز دارای تغییرات اندکی برای دو سناریوی ۵/۸RCP و ۵/۴RCP در دوره آتی و دوره پایه خواهد بود. همچنین در مقایسه دو روش ریزمقیاس، مدل LARS-WG تغییرات دما را نسبت به مدل SDSM بیشتر و تغییرات بارش را کمتر برآورد کرده است. نتایج حاصل از تغییرات دبی قنات‌ها در دوره آتی نیز نشان داد که در همه قنات‌ها، میانگین ماهانه دبی مربوط به دوره آتی نسبت به دوره پایه کمتر برآورد شده است. همچنین سناریوی ۵/۴RCP نسبت به ۵/۸RCP در دو روش ریزمقیاس LARS-WG و SDSM، دبی بیشتری را تخمین زده است. با اطلاع از تغییرات دبی در آینده می‌توان راهکارهای مدیریتی برای مقابله با خشکسالی‌های احتمالی اتخاذ نمود.

کلیدواژه‌ها

• تغییر اقلیم
• LARS-WG
• SDSM
• قنات
• آبدهی

عنوان مقاله [English]

The effect of climate change on the discharge of 3 special Qanats in Khosf city

نویسندگان [English]

• farzaneh Gooya ¹
• Hosein Khozeymeh Nezhad ²
• Mostafa Yaghoob Zadeh ²
• Mahdi Amirabadi Zadeh ³

¹ 1M.Sc. Graduate, Water Resource Management,, University of Birjand, Birjand, Iran.

²

³

چکیده [English]

Changes in temperature and rainfall have a large impact on the quantity and quality of water resources, In this research, the effects of climate change on the development of special Qanats in Khusf city (Giw, Mazhan and Vahad Abad) were investigated. For this purpose, minimum and maximum temperature and precipitation were firstly estimated in the two near future (2030-2060) and far future (2070-2100) using the CANESM2 large scale model and two emission scenarios of RCP4.5 and RCP8.5. These data were then quantified by two downscaling models of LARS-WG and SDSM. Using rainfall data for the upcoming period, Discharge value for 3 Qanats were estimated for future periods. The results showed that the minimum and maximum temperatures in the RCP8.5 scenario would be higher than RCP4.5 in the results of both downscaling methods and will increase for both future periods. Rainfall also has slight variations for two scenarios of RCP8.5 and 4.5 for the upcoming period and the base period. Also, comparing two methods of downscaling, the LARS-WG model estimates the temperature changes less than the SDSM model and less changes in rainfall. The results of Qanat change in the upcoming period also showed that in all qanats, the discharge average for the coming period is less than the base period. Also, the RCP4.5 scenario compared to RCP8.5 in two methods of LARS-WG and SDSM is estimated to be greater. Given the changes in discharge in the future, management strategy can be adopted to deal with possible droughts.

کلیدواژه‌ها [English]

• Climate change
• LARS-WG
• SDSM
• Qanat
• Discharge